4. PROJE YÖNLENDİRME KURULU TOPLANTISI GERÇEKLEŞTİRİLDİ

Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı IPA-2 dönemi kapsamında, Avrupa Birliği ve Türkiye tarafından finanse edilen 6 Havzada Nehir Havzası Yönetim Planlarının Hazırlanması için Teknik Yardım Projesi 4. Proje Yönlendirme Kurulu Toplantısı 2 Mayıs 2023 tarihinde Ankara’da gerçekleştirildi.

Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER’in başkanlığında düzenlenen Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Sektör Koordinatörü Sayın Elif Ceyda ÖZDEN ile IPA Direktörü İsmail Raci BAYER’in de yer aldığı Projenin 4. Yönlendirme Kurulu Toplantısına, su yönetimi konusunda çalışan merkez kurumlar, 6 havzada bulunan yerel kurumlar ile sivil toplum kuruluşlarından hem fiziksel hem de çevrimiçi konferans platformu üzerinden 150’ye yakın temsilci katılım sağladı.

Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER toplantının açılış konuşmasında; 1972 yılından itibaren dünyada bütünleşik su kaynakları yönetimi, sürdürülebilir kalkınma için su gibi konularda hem ulusal seviyede hem de Birleşmiş Milletler nezdinde stratejiler ve eylem planları yayınlandığını, Avrupa Birliği nezdinde ise 2000 yılında Su Çerçeve Direktifi’nin kabulüyle, su kaynaklarının bütüncül yönetimini temin etmek amacıyla nehir havzaları bazında su yönetimi anlayışı doğrultusunda Nehir Havzası Yönetim Planlarının önem kazandığını ifade etti.

Sayın SEVER konuşmasının devamında; Nehir Havzası Yönetim Planları (NHYP) kapsamında su kütlelerinin belirlenmesi, karakterizasyon, baskıların ortaya konması, tedbirlerin belirlenmesi, kurumsal yapının, politika ve stratejilerin oluşturulması, mevzuatın oluşturulması, farkındalığın arttırılması gibi önemli adımların yer aldığını, bütün bu adımların uygulanabilmesi için ise finansal kaynakların belirlenmesi ve optimize edilmesinin gerektiğini vurguladı. Bahse konu Teknik Yardım Projesi kapsamında, tüm bu çalışmaların Antalya, Batı Karadeniz, Doğu Akdeniz, Doğu Karadeniz, Kızılırmak ve Marmara olmak üzere altı havzada yürütülmekte olduğunu, hazırlanmakta olan planlar içerisinde oluşabilecek aksaklıkların altı havzaya da sirayet edeceğini, dolayısıyla bu çalışma içerisinde yer alan ekiplerin iyi bir işbirliği, yönetim ve yönetişim halinde olmasının büyük önem arz ettiğini belirtti.

Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER, ülkeler tarafından hayatın devamlılığı için özellikle su arzı güvenliğinin temininin kritik öneme sahip olduğunu, içme suyu, kullanma suyu, ekosistem ihtiyaçları, sanayi suyu ihtiyaçları, tarımsal su ihtiyaçları, enerji üretimi gibi pek çok farklı kullanım için su ihtiyaçlarının karşılanmasının gerektiğini, su arzı olmadan gıda arzının garanti edilemeyeceğini vurguladı. Bu noktada, tüm dünyada ülkelerin su potansiyellerinin birbirinden çok farklı olması sebebiyle su arzı güvenliğinin sağlanmasında da ülkelerin risklerinin çok farklı olduğu, Türkiye’nin Akdeniz Havzasında yarı kurak iklim kuşağında yer aldığı, bu kapsamda iklim değişikliğinin etkileri göz önünde bulundurularak Tarım ve Orman Bakanlığı çatısı altında Su Yönetimi Genel Müdürlüğünce iklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisinin çalışıldığı, havza bazında 2100 yılına kadar su-nüfus projeksiyonlarının oluşturulduğu, su arzı güvenliği hususunda bazı havzalarda taşkın riskleri, pek çok havzada ise kuraklığın ön plana çıktığını ifade etti. Örneğin, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde hem taşkın riski hem de kuraklık riski bulunduğu; bu bölgelerde yüksek alanların karla kaplı olan gün sayıları ve sıcak günlerinin analiz edildiği, sıcak gün sayısının artmasıyla beraber ani kar erimeleri neticesinde su akışının hızlı olması sebebiyle iklim değişikliğinin etkisinin taşkınlar şeklinde, hızlı akışlar sebebiyle ise su tutma kapasitesinin ve yeraltı suyuna su girişinin azalması neticesinde kuraklık şeklinde ortaya çıktığını ifade etti. Batı Akdeniz, Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Susurluk, Meriç-Ergene Havzalarında taşkınlar, Konya, Susurluk, Gediz, Akarçay, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Marmara ve Meriç-Ergene Havzalarında yoğun kuraklık görüldüğünü belirtti. 25 nehir havzası içerinde her havzanın su potansiyeli ve su bütçesinin farklı olması sebebiyle baskıların ve taleplerin de farklı olduğu, bu kapsamda su arzı güvenliğinin sağlanması için risklerin belirlendiği, tehlike haritalarının, risk haritalarının oluşturulduğu; Taşkın Yönetim Planları, Kuraklık Yönetim Planları ve Nehir Havza Yönetim Planlarının hazırlandığı, ayrıca hazırlanan Sektörel Su Tahsis Planlarının suyun entegre yönetiminde ve su arzı talebinin karşılanmasında çok önemli bir yer tuttuğunu vurguladı.

Genel Müdür Sayın Afire SEVER, Avrupa Birliği ülkelerinde daha çok taşkınla mücadele konusunun öne çıktığını, 2006 yılında Taşkın Direktifi’nin çıkmasıyla birlikte ülkelerin Taşkın Yönetim Planlarını hazırlamakta olduğunu, ancak planların hazırlanmasının sadece ilk aşamayı teşkil ettiğini, planların finansal boyutu, yani finansman kaynaklarının belirlenmesi, optimizasyonu ve hayata geçirilmesinin ise en önemli hususlar olarak ortaya çıktığını vurguladı. Sayın SEVER, bu proje kapsamında altı havza için ve ayrıca daha önceki projelerde çalışılan 7 havzada Nehir Havzası Yönetim Planlarının hazırlanmasındaki desteklerinden dolayı Avrupa Birliği’ne teşekkür ederek, 2011 yılında Şafak Harekatı Programı ile birlikte özellikle Ergene Havzası’nın kurtarılması amacıyla Eylem Planının hayata geçirildiği, 10 OSB kurulduğu, 28 adet dere ıslahının yapıldığı, 12 adet evsel atıksu arıtma tesisinin inşa edildiği, derin deniz deşarj hattının yapıldığı,  Avrupa Birliği’nin en büyük endüstriyel atıksu arıtma tesisi olan Velimeşe’nin ise açılma arifesinde olduğu hususunda katılımcılara bilgi verdi. Farkındalık oluşturmak ve planları hazırlamak hususlarında kapasite geliştirme çalışmaları yapıldığı, bundan sonraki adımın ise finansal kaynakların harekete geçirilmesi olacağını, aksi takdirde uygulama ayağının zayıf kalacağını ifade etti.

Sayın Afire SEVER konuşmasının devamında; NHYP’lerin entegre su kaynakları yönetiminde çok önemli bir araç olduğu, bununla birlikte iklim değişikliğine uyum kapsamında suyun verimli kullanımına yönelik politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanmasının da hem havza yönetim planları kapsamında yer almakta hem de NHYP’leri destekler nitelikte olduğunu ifade etti. Bu kapsamda 31 Ocak 2023’te Sayın Cumhurbaşkanımızın eşleri Sayın Emine Erdoğan’ın himayelerinde, Sayın Bakanımız Prof. Dr. Vahit Kirişçi’nin liderliğinde Türkiye’de Ulusal Su Seferberliği’nin başlatıldığı, bu seferberlik içerisinde Su Verimliliği Stratejisi ve Eylem Planı’nın hazırlandığı, yayınlanmak üzere Cumhurbaşkanlığı’nda bulunduğu; bu çalışmalar kapsamında bireysel su kullanımı, kentsel su kullanımı, tarımsal su kullanımı, sanayide su kullanımı ve bunlara ilişkin hedefler bulunduğu, halihazırda %33’ler civarındaki belediye su kayıplarının önce %25 seviyesine, akabinde %10’a düşürülmesi, şu anda %50 civarında olan sulama randımanının modern sulama sistemleri ile %65’e, hatta toprak altı damla sulama sistemlerine geçerek %80’e çıkarılmasının hedeflendiği, yıllık 3 milyar metreküp suyun tasarruf edilmesi gerektiği, sanayide su verimliliğinin %50 daha artırılması için 156 rehber doküman hazırlandığı ve sanayicilerle paylaşılacağı, binalarda su verimliliği sayesinde %25 oranında su tasarrufu yapılmasının planlandığı, alınacak tedbirlerle su tasarrufu yapılması ve suda “0” israfın temin edilmesi gerektiği konusunda katılımcılara bilgi verdi. İklim değişikliğinin de etkisiyle Güneydoğu Anadolu gibi belirli bölgelerde %30 oranında yağışların azaldığı, şiddetli yağışlar sebebiyle yeraltı sularının beslenemediği, taşkınlarla mücadele edildiği, iklim değişikliğinin her türlü etkisini yaşayan bir ülke olarak tedbir almamız ve su kullanım kültürüne sahip olmamız gerektiği, bu maksatla yapılacak her tür çalışmanın çok kıymetli olduğunu ifade ederek sözlerini tamamladı.

ÜLKEMİZİN HAVZA YÖNETİMİ KONUSUNDA EN BÜYÜK PROJESİ

Toplantının devamında havza yönetimi konusunda Türkiye’deki en büyük proje olan
6 Havzada Nehir Havzası Yönetim Planlarının Hazırlanması için Teknik Yardım Projesi ile ilgili sunumlar gerçekleştirildi.

Bu kapsamda, ilk sunum Proje Takım Lideri Sayın Jaroslav Slobodnik tarafından yapıldı. Sayın Jaroslav Slobodnik, sunumunda projenin dördüncü ve beşinci çeyrekteki ilerleyişi, gerçekleştirilen etkinlikler, düzenlenen toplantılar hakkında bilgi vererek Mayıs-Temmuz 2023 tarihleri arasında planlanan etkinliklerden, projenin görünürlük ve iletişiminden bahsetti. Sayın Slobodnik ayrıca Doğu Akdeniz Havzasında Kentsel ve Endüstriyel Deşarjların İzlenmesine dair Etkinlik 8 kapsamındaki çalışmalara ilişkin son durumu aktararak sunumunu tamamladı.

Sayın Slobodnik’in sunumunun ardından 6 Havzada Yerüstü Suları Karakterizasyon Çalışmalarına ilişkin sunum Çevre konusunda Kilit Uzman Sayın Sara Pelegrin Mc Carthy tarafından, Yeraltı Suları Karakterizasyon çalışmalarına ilişkin sunum Sayın Prof. Dr. Celalettin Şimşek tarafından, 6 Havzanın Ekonomik Karakterizasyonuhakkındaki sunum Ekonomi konusundaki Kilit Uzman Sayın Aleksandra Tomic Cato tarafından, 6 havzadaki Sektörel Su Tahsis Planları kapsamında hazırlanan Mevcut Durum Analiz Raporlarının Sonuçlarına ilişkin sunum ise Su Tahsisi konusunda Kilit Uzman Sayın Jan Kürstein tarafından gerçekleştirildi.

Sn. Kürstein’in sunumunun akabinde, projenin sözleşme yöneticisi Sayın Nurnisa ELÇİN Etkinlik 8 için onaylanan İdari Emirin uygulamaya alındığına dair katılımcılara bilgi verdi.

6 Havzada Nehir Havzası Yönetim Planlarının Hazırlanması ile ilgili gerçekleştirilen sunumların ardından toplantı Su Yönetimi Genel Müdür Yardımcısı Sayın Dr. Yakup KARAASLAN’ın kapanış konuşması ile sona erdi.

PROJE İLE SUYUN SÜRDÜRÜLEBİLİR, VERİMLİ VE PLANLI BİR ŞEKİLDE PAYLAŞTIRILMASI HEDEFLENİYOR

6 Havzada Nehir Havzası Yönetim Planlarının Hazırlanması Teknik Yardım Projesi’ne Eylül 2021 tarihinde başlanmış olup, projenin Mart 2025 tarihinde bitirilmesi planlanıyor.

Proje ile hedeflenen kilit çıktılar:

1. 6 adet Nehir Havzası Yönetim Planının (NHYP) hazırlanması yoluyla Çevre ve İklim Değişikliği Faslının kapanış kriterinin yerine getirilmesi konusunda ilerleme kaydedilecek.
2. İklim değişikliğinin etkileri ve kuraklık analizleri dikkate alınarak suyun 6 havzada paylaşılmasından ziyade su kullanımının faydalarının paylaşılmasına bağlı olarak 6 adet Sektörel Su Tahsis Planının (SSTP) hazırlanması yoluyla her sektör için su talebinin hakkaniyetli bir şekilde karşılanması sağlanacak.
3. Havzaya özgü SSTP'lerin gerekliliklerinin uygulanabilmesi için mevcut kurumsal yapının güçlendirilmesine yönelik mevzuat hazırlanacak.
4. Kurumsal kapasite ve halkın farkındalığı artırılacak.
5. Doğu Akdeniz Havzasında Çevresel Kalite Standartlarının uygulanmasının çevre ve sağlık üzerindeki etkileri belirlenecek.

6 Havzada Nehir Havzası Yönetim Planlarının Hazırlanması için Teknik Yardım Projesi ile AB SÇD (2000/60/EC) ve ilgili kardeş direktiflerin uygulanması yoluyla 6 havzadaki tüm su kütlelerinde iyi su durumuna ulaşılması ve ilgili sektörlerin ihtiyaç duydukları suyun adil, verimli ve planlı bir şekilde paylaştırılması hedefleniyor. 

Ayrıca proje kapsamında 6 havza için Nehir Havzası Yönetim Planları’nın önemli bileşenleri olan Karakterizasyon Raporu, Önemli Su Yönetimi Konuları Raporu, İzleme Raporu, Çevresel Hedefler Raporu, Tedbirler Programı ile Sektörel Su Tahsis Planları ve Stratejik Çevresel Değerlendirme Raporları hazırlanacak.

Aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere proje çalışmaları Türkiye’nin toplam yüz ölçümünün, nüfusunun ve su potansiyelinin önemli bir kısmını kapsayacaktır:

Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER'in toplantıya ilişkin konuşma videosuna ulaşmak için tıkl​a​yı​nız​​